Pauw & Witteman

Het is de namiddag van 8 februari, een paar uur voor de vergadering van de rayonhoofden. Een redactiestagiaire van Pauw & Witteman zoekt contact met ons. Ze wil meer informatie over ons initiatief. Even later spreekt ze met onze persvoorlichter. Wie, wat, hoe en waarom. Kortom de bekende vragen. Daarnaast een heel belangrijke: "Zijn er ook bekende Nederlanders die jullie comité steunen?". We begrijpen de vraag, bekende namen scoren. Ons antwoord is duidelijk. We geven natuurlijk geen informatie over personen die net als wij tegen de elfsteden-hype zijn. Desondanks vraagt ze of wij 's avonds om tien uur in Amstelredam kunnen zijn. Ze bereiden een uitzending voor die geheel over de tocht gaat. Er zijn twee scenario's: deze gaat door, of hij gaat niet door. Dit als tijdens de persconferentie blijkt dat de ijs-blokhoofden besluiten dat de waanzinnigenrit er niet komt. Afgesproken wordt dat er in de vooravond weer contact zal zijn.

Rond kwart over zeven, nog voor het verlossende woord uit het noorden, komt het bericht dat we de uitzending niet zullen halen. Het ziet er naar uit dat de schaatsexpeditie niet doorgaat. Jeroen en Paul gaan nog wel over schaatsen babbelen, maar niet de hele uitzending. Om acht uur zien we het verlossende woord uitgesproken worden op televisie. 

Onze verbazing is dan ook groot dat het late-avond-programma helemaal volzit met mensen die 'het niet doorgaan' nog maar eens herkauwen. We hadden even de hoop dat er één programma het lef zou hebben om ook eens een tegengeluid te laten horen. Een verschillig geluid in een VARA-programma zogezegd. Als er weer eens massahysterie ontstaat over een elfgemeentenrit in Friesland, en Pauw en Witteman nog bestaat, hopen we dat zij (of de redactie) méér lef hebben dan dit jaar. Nu hobbelden ze achter de mediahype aan als laffe, tandenloze schoothondjes. En of de kijkers nu zaten te wachten op drie avonden lang hetzelfde programma?

Verslag donderdag 9 februari

Het is vroeg in de morgen en we zijn nieuwsgierig hoe onze Hilversumse vrienden met de geannuleerde Elfstedentocht omgaan. Op Radio 1 is het nog steeds een belangrijk onderwerp. Omroep Wakker Nederland blijkt nog niet uit Friesland vertrokken. In het programma "Vandaag de dag" kletsen de presentatiemeisjes honderduit over iets dat wij al lang weten: het gaat niet door, echt niet, heus. Ze lijken het, katerig van de gesponsorde Sonnema Berenburg, nog niet helemaal te beseffen. 

Overal in het Hilversumse zijn er spoedvergaderingen. 'Wat nu?', vragen wanhopige zendercoördinatoren zich af. Alles was ingezet op minstens nog een week berichtgeving over de rit van de waanzin. Hebben we een hype, werken die verdomde Friezen niet mee is een veelgehoorde kreet. Vrij snel wordt besloten om de diverse omroepen aan te moedigen om in ieder geval vandaag nog het land te blijven informeren over... niets. Er komt geen tocht, vertel dat het volk maar op 385 verschillende manieren. Eindredacteuren bellen met hun verslaggevers: "terug naar Balk, Dokkum en Leeuwarden". "Hebben we nog een mannetje in Vetklepperadeel?" "Bel Luppo, snel!!". En daar gaat weer een peloton uitgelaten omroepmedewerkers richting het noorden. Het is vechten langs de sloten en plassen voor het mooiste plekje. Wederom worden er beelden geschoten van knauwende Friezen die het allemaal beter weten. Er zijn ook verweerde mannen die moeizaam fluisteren dat de Elfgemeentenrit er zéker gaat komen. Alles, maar dan ook alles wordt vastgelegd door de hongerige reporters. In de radio- en televisiejournaals horen en zien we ze weer vrolijk kwetteren over het niets dat heel misschien toch iets zou kunnen worden. 

Om vijf uur is de laatste uitzending van "Het IJsjournaal" te zien. De twee brave borsten Thijs van den Brink en Jeroen Snel (ook wel: de Positivoos) zien hun programma na vier afleveringen sneuvelen. Het zal de geschiedenisboeken waarschijnlijk niet halen. Dan breekt de avond aan. "1 Vandaag" zoekt uit hoe de Friezen omgaan met hun onmetelijke verdriet. Ook "De wereld dendert doorrrr" heeft een mooie bijdrage van "jakhals" Erik. Hij boert zoals gewoonlijk zijn bijna niet te ontcijferen teksten in de microfoon. Waar zijn toch die ondertitels? We zien beelden van Wietze Wieling, voorzitter van de Elfstedenclub, die een rondje gaat schaatsen. Wat moet je anders? De EO is na de VARA de afgelopen dagen waarschijnlijk het meest aktief geweest bij het opporren van de hype. In hun programma "De vijfde dag" maar liefst twee reportages over de ijsexpeditie die niet er niet komt. We gaan terug naar 1986 en zien maar weer eens het verhaal van prins Wim-Lex die als W.A. van Buren meedeed. Oud-VVD opperhoofd Wiegel wordt voor de zoveelste keer deze week opgevoerd. Die zie je immers alleen als het vriest, of als er verkiezingen zijn. Meer repertoire heeft de man namelijk niet. We weten het allemaal al, elke nieuwswaarde ontbreekt. Daarna een troepje zeurende en treurende Friezen die het allemaal zo jammer vinden. Twee vriesreportages in één programma, zucht...

Ook "Nieuwsuur" heeft hetzelfde onderwerp. Logisch, want je kan alleen maar vertellen dat er niets is. Dus maar weer de noeste ijsgoochelaar uit Balk, Auke Hylkema. En daar is ook Wiebe weer. Hij gaat alweer een rondje schaatsen. Of zouden "De wereld schaatst door" en deze rubriek toevallig op dezelfde plek hebben staan filmen. Nee toch? Op het andere net is het de beurt aan Powned om het op hun manier te laten zien. Zij zullen ons vast verrassen met een totaal andere insteek. Maar verdomd: daar is die Wieling weer! We ontdekken een patroon. Al die verslaggeefjodocussen staan bij dezelfde bevroren sloot te filmen! En wij maar denken dat deze omroep er is gekomen "omdat ze het allemaal anders gaan doen".  

Het is rond elven. Tijd voor Pauw en Witteman. Zij zullen toch wel ijsvrij zijn? Het begint met een discussie over Griekenland. Weliswaar met een onsamenhangend raaskallende Van Baalen, maar goed: zou het dan toch...? Maar nee, er zit een alternatief uitziend duo aan tafel. Steekwoorden: alternatief circuit, krakers, zwevers. Zij hebben met zes vrienden vandaag toch de route der waanzinnigen geschaatst. Om het extra moeilijk te maken, deden ze dat omgekeerd. Dus: van de finish naar de start van de officiële rit. Het blijken ijswaanzinnigen te zijn die waarschijnlijk hersenletsel hebben opgelopen door meervoudige bevriezing. Bij ons is inmiddels de fles Beerenburg (de Amsterdamse, NIET de Friese) leeg. Het bier is op, de dag ten einde. Hoelang gaat dit nog duren?

Verslag woensdag 8 februari

Zes uur. Het vrolijke presentatieduo van het Radio 1 journaal blijft net zolang over ijs beppen tot de pegels aan onze oren hangen. Een uurtje later begint het televisieprogramma "Vandaag de dag" van Telegraaf-filiaal WNL. Dit komt vanaf vandaag uit crisisgebied Balk. Mereltje Westrik en de concubine van Bram, Eva Jinek, mogen samen allerlei leuke itempjes aan elkaar kletsen. Ook zijn er meisjes en jongens die een poging doen interviews af te nemen, of af en toe iets mogen zeggen. Het is een rommelig en verwarrend geheel. Inmiddels gaat op de Nederlandse radio de hype in alle hevigheid door. Ook de eerste bedrijven ruiken geld. Er verschijnen advertenties die slim inspelen op de ijsgekte. In de loop van de ochtend kunnen de weermannen er niet meer omheen. Voorzichtig brengen ze het nieuws van de naderende dooiaanval op zondag. De Hilversumse ijshypemachine wil daar vooralsnog niets van weten. 

Vanaf een uur wordt de programmering van Radio 1 omgegooid. Hoewel de elfstedentochtdreiging lijkt af te nemen laat Hilversum zich niet kennen. Ze kunnen ook niet anders waarschijnlijk. Vrijwel alle omroepmedewerkers zijn namelijk uitgerukt naar de vaderlandse ijsvlakten. We kunnen drieënhalf uur lang luisteren naar opgewonden commentatoren bij een Nederlands kampioenschap op een bevroren rietplas in Emmen. Het leeuwendeel echter heeft inmiddels zijn intrek in Friesland genomen. We horen daarom ook veel verhaaltjes uit die provincie. Meestal gaan ze nergens over. Natuurlijk is er ook weer een "IJsjournaal" van onze E.O.-vrienden.

Zoals iedere werkdag mag het gesjeesde LPF-kamerlid Joost Eerdmans weer een half uurtje lekker roeptoeteren op de nationale nieuwszender. Hij poneert een stelling en laat mensen "inbellen". Vandaag: "Nederland snakt naar de Elfstedentocht". Zoals altijd blaft Joost zijn luisteraars gejaagd af. VVD-orakel Wiegel is speciale gast. Hij babbelt hondert uit over de krankzinnigentocht in het algemeen en Friesland in het bijzonder. Als we het duo mogen geloven is de elfgemeententour de oplossing van alle problemen in ons land.

De climax zit er nu aan te komen. Om zeven uur gaan de rayonhoofden vergaderen over hun schaatsexpeditie. Een half uur later begint "De wereld hypet door". Volgens Matthijs is een eventueel niet doorgaan van de ijs-odyssee "bijna rampzalig voor Nederland". Natuurlijk belt hij meteen even met Luppo het Friese orakel. De eenden kwaken nog steeds niet. We vragen ons af of er überhaupt wel eenden in Friesland zijn. Maar de krasse knar heeft nog meer pijlen op zijn boog: "als de mollen gaan woelen, komt er een dooiaanval". We happen naar adem. Aan tafel zitten dezelfde gasten als gisteren. È-è-èrben Wennemars, Erik Hulzebosch en Mark Tuitert die inmiddels in de studio wonen. Er komt een mix van oude filmfragmenten en speculaties voorbij. In Leeuwarden probeert "jakhals" Erik lollig te doen.

Rond acht uur is er dan de persconferentie van de Friese schaatsclub. Hij heeft goed nieuws: het kan niet, het gaat niet en bedankt. Wij zijn toe aan champagne, op de kijkbuis is de nu beer los. Wennemars is kwaad en verdrietig tegelijk. Jengelt als een klein kind dat geen snoepje krijgt, en mompelt dat ze "die stomme eenden moeten afknallen". Tuitert gaat er beter mee om, en Hulzebosch is opvallend realistisch. Paul Haenen zit in zijn rol als dominee Gremdaat ook aan tafel. Na een paar opmerkingen wil È-è-èrben hem bijna te lijf gaan. Het is een fascinerend schouwspel. Iedereen was zo gaan geloven in de mede door Matthijs opgeklopte sensatie dat de werkelijkheid hard aankomt. Haenen gooit nog wat olie op het vuur. Het doet Wennemars' ogen rollen in de kassen. Hulzebosch zit ertussen en roept dat het best nog goed kan komen. Net voordat het uit de hand loopt roept van Nieuwkerk "We gaan muziek maken". Dat betekent dat Erik een fragment van zijn tenenkrommende houseversie van de klassieker "De clown" mee mag zingen met een geluidsband. Het gaat waarschijnlijk over hemzelf. Decor is een inderhaast opgebouwde kroeg. Het heeft nu iets zieligs. We vinden het bijna jammer dat deze volkskomedie is afgelopen. Inmiddels heeft ook SBS6 een half uurtje aan ijsellende uitgezonden, en rond half negen mag Wilfred Genee op RTL4 beginnen aan een twee uur durende show over de tocht die er niet komt. Tja, en waar moet je dan over praten? Het programma wordt met een half uur ingekort.

Dan het slotakkoord van deze fantastische dag: Pauw en Witteman. Men maakt toch maar een uitzending over het afgelaste ijsspektakel. Een zeer vervelende herhaling van zetten van een blijkbaar ongeïnspireerde redactie. We krijgen de indruk dat men er nog niet aan toe is om weer echte onderwerpen te bedenken. De presentatoren zijn iets te jubelend. De gesprekken hebben we de voorgaande dagen ook al gezien en gehoord. We zien een verkoopster van T-shirts die met haar foeilelijke handel blijft zitten. Een feestorganisator die 50.000 euro ziet verdampen. De Elfstedentocht maakt meer kapot dan je lief is denken we. Weerman Gerrit Hiemstra die er naast zat met zijn voorspelling dat de tocht zondag zou kunnen plaatsvinden. NOS commentator Herbert Dijkstra wil nog wel kwijt dat zijn omroep voorlopig nog in de ijsstand blijft. Ze gaan nu waarschijnlijk alle ritten op dorpspleinen verslaan. We luisteren maar half. De bubbels stijgen naar ons hoofd, en we zijn dronken van geluk. De conclusie van vandaag is: Elfstedentocht Nee!!

Nee is nee!

Voorlopig geen Elfstedentocht. Kan Nederland na vanavond weer gewoon doen? Het is over en uit met de masaahysterie en de mediahype. De tocht van de waanzin gaat niet door. Vanavond nog vertrekt uit Friesland een lange karavaan journalisten, cameramensen en presentatoren richting het thuishonk. Ze kunnen zich weer bezig gaan houden met belangrijke zaken. En nu op naar een vroege, warme lente.